Σύνοψη Προγράμματος Βιογραφικής Προπόνησης

Υποκειμενική αντίληψη

Σε αυτό το τμήμα θα δούμε πώς περιορίζεται η ζωή μας εξαιτίας της απόστασης που υπάρχει ανάμεσα στις σκέψεις μας και την πραγματικότητα. Αυτή η απόσταση από την πραγματικότητα συμβαίνει όχι μόνο στις σχέσεις μας με τους ανθρώπους, αλλά σε όλες τις πτυχές της ζωής μας. Και δημιουργεί δυσαρέσκεια, γιατί σπανίως μας συμβαίνει να αμφισβητούμε ή να διερευνούμε τις σκέψεις μας. Πραγματοποιούνται μέσα μας, και φυσικά πιστεύουμε ότι είναι αληθινές, πραγματικές. Τις θεωρούμε σκέψεις άπιαστες –απλώς και μόνο σκέψεις–, άρα ότι δεν έχουν συνέπειες, και δεν λαμβάνουμε υπόψη ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στο τι σκεφτόμαστε και στο πώς συμβαίνει η ζωή μας.

Εδώ αντικρίζουμε αυτά τα προσωπικά φίλτρα έτσι όπως έχουν. Η κατανόηση  και η αναγνώριση των ισχυρών περιορισμών που επιβάλλουν αυτές οι σκέψεις στις αντιλήψεις θα επιφέρουν μια αναζωογονητική απελευθέρωση. Η αλλαγή στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τη ζωή, τους ανθρώπους  και τις καταστάσεις είναι εντυπωσιακή.

Πεποιθήσεις

Σε αυτό το τμήμα βλέπουμε ότι δεν είναι η νοημοσύνη που καθοδηγεί τη συμπεριφορά. Αν αυτό ήταν αλήθεια, δεν θα υπήρχε, π.χ., η παχυσαρκία. Αυτό που καθοδηγεί τη συμπεριφορά μας είναι τα πιστεύω μας για τον κόσμο και το ρόλο μας μέσα σε αυτόν. Από νωρίς, στα παιδικά μας κιόλας χρόνια, σχηματίζονται τα πιστεύω μας, τα οποία είναι… επίμονα. Το χειρότερο με αυτά είναι ότι συχνά δεν αναγνωρίζουμε πως τα έχουμε. Βρίσκονται στο κεφάλι μας, κρυμμένα, καθοδηγώντας την πορεία της ζωής μας.

Και όπως ακριβώς ακονίζοντας ένα μαχαίρι στον τροχό, βγαίνουν αυτόματα σπίθες, το ίδιο συμβαίνει και με τις σκέψεις μας: μοιάζουν με σπίθες που παράγονται από την αλληλεπίδραση μεταξύ του κόσμου και της νοημοσύνης μας. Και σχηματίζουν πιστεύω πριν καν το καταλάβουμε.

Εδώ βγαίνουμε από το φαύλο κύκλο που προκαλούν αυτά τα πιστεύω στις συμπεριφορές μας.

Επιλογές

Όλες οι επιλογές έχουν συνέπειες. Το ζητούμενο είναι αυτοί που τις κάνουν να έχουν επίγνωση των συνεπειών τους, όμως συνήθως αυτό δεν συμβαίνει. Μερικές φορές, μάλιστα, οι συνέπειες επιβαρύνουν αυτούς που δεν έκαναν τις επιλογές. Κι όταν αυτό συμβαίνει, τα πράγματα είναι δυσάρεστα. Ο τρόπος διαχείρισης αυτής της κατάστασης είναι να επιστρέψεις τις συνέπειες σε αυτούς που έκαναν τις επιλογές, αν όχι κυριολεκτικά, με έναν τρόπο που να μην επιβαρύνει πλέον εσένα. Έτσι μένεις ελεύθερος να δράσεις και να δημιουργήσεις άλλες καταστάσεις πραγμάτων, χωρίς αυτή την επιβάρυνση πλέον.

Εδώ έχουμε πλέον τη δυνατότητα να επιλέξουμε, να έχουμε το λόγο όσον αφορά το ποιοι είμαστε και ποιοι πρόκειται να γίνουμε, ως δημιουργοί της ζωής μας, σε οποιαδήποτε και σε όλες τις καταστάσεις.

Περισσότερη προσπάθεια

Βραχυπρόθεσμα, το να προσπαθείς περισσότερο και καλύτερα μπορεί να λειτουργεί, όμως μακροπρόθεσμα οδηγεί σε εξάντληση και μη αποτελεσματικότητα (π.χ., δίαιτες, γυμναστήριο, το να είσαι καλός με κάποιον, το να προσπαθείς να μειώσεις ή να αλλάξεις κάποιες κακές συνήθειες).

Καμία μόνιμη προσωπική αλλαγή δεν είναι δυνατή υπό αυτή την προσέγγιση. Όταν προσπαθείς σκληρά, δεν αλλάζεις κάτι στην κατάσταση. Για να καταφέρουμε την αλλαγή, κοπιάζουμε να αλλάξουμε τις συνθήκες, τους ανθρώπους γύρω μας, ακόμα και τον εαυτό μας.

Είναι σαν να βρίσκεσαι σε μια βάρκα που βυθίζεται και εσύ προσπαθείς σκληρά να βγάλεις τα νερά με μια πλαστική κούπα. Βεβαίως όσο προσπαθείς, τόσο επιπλέεις. Όντως δουλεύει… Προσωρινά όμως. Στη συνέχεια κουράζεσαι και σε λίγο μπορεί να χαλάσει και η κούπα. Αυτή είναι η μέθοδος του να προσπαθείς σκληρά.

Μια πιο αποτελεσματική προσέγγιση θα ήταν να βρεις την τρύπα και να την κλείσεις. Και μετά να συνεχίσεις το ταξίδι σου με τη βάρκα. Με αυτό το παράδειγμα υποδεικνύεται η διαφορά μεταξύ προσπάθειας και δημιουργικής προσαρμογής.

Αυτή η μεταστροφή μάς καθιστά ικανούς να σκεφτούμε και να δράσουμε έξω από τις παγιωμένες απόψεις και τα όρια και  να επαναπροσδιορίσουμε οτιδήποτε αφορά τον εαυτό μας και τη γνώριμη πραγματικότητα.

Σε αυτή τη συζήτηση διευκρινίζουμε τη διαφορά μεταξύ αλλαγής και προσπάθειας σε σχέση με τη μεταμόρφωση.

Η επικοινωνία ως μέσο δύναμης

Θεωρούμε πως η γλώσσα αποτελεί μια γέφυρα με τον κόσμο. Τότε, προκειμένου να συνδεθούμε και να αντιμετωπίσουμε αυτόν τον κόσμο, μαθαίνουμε γλώσσες. Σπανίως –ίσως ποτέ– σκεφτόμαστε πως στην πραγματικότητα η γλώσσα είναι το μέσο που προσελκύει αυτόν τον κόσμο στην ύπαρξή μας.

Αυτή η συζήτηση προτείνει μια νέα προσέγγιση της γλώσσας, που τροποποιεί κατεξοχήν τη φύση των δυνατοτήτων. Η γλώσσα προσεγγίζεται εδώ ως μια δημιουργική ενέργεια. Η ακρόαση και η ομιλία ¬–ενέργειες που συνήθως θεωρούμε κοινότοπες– παίρνουν καινούργιες διαστάσεις και απροσδόκητη δύναμη. Γίνονται όργανα της δημιουργικότητας.

Φόβος

Αυτό που εμποδίζει τους περισσότερους από εμάς να παίζουμε ψηλά στη ζωή μας είναι ο φόβος. Ο φόβος γενικά δεν αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα, αλλά εσωτερικά μοντέλα της πραγματικότητας που έχουμε στο κεφάλι μας. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν, και έτσι παραμένουμε κρατούμενοι μέσα σε φανταστικούς τοίχους.

Στην Αφρική, λιοντάρια, τίγρεις και ελέφαντες πιάνονται από άντρες που κρατάνε μεγάλα κομμάτια υφάσματος. Τα ζώα βλέπουν αυτά τα κομμάτια υφάσματος σαν αδιαπέραστους τοίχους και έτσι νιώθουν ότι δεν έχουν πουθενά αλλού να πάνε, παρά μόνο στα κλουβιά που τα περιμένουν στην άλλη πλευρά. Αν αυτά τα ζώα ήξεραν την υφή  του υφάσματος, η δράση και τα αποτελέσματά τους θα ήταν τελείως διαφορετικά. Αλλά δεν γνωρίζουν, και ο φόβος τους τα προστατεύει από το να το ανακαλύψουν.

Όταν κατανοήσουμε ότι η σχέση μας με τα άγχη και τους φόβους μας τους τροφοδοτεί, παρά τη θέλησή μας, τότε αποκαλύπτεται μια καινούργια δυνατότητα. Είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε ό,τι μας σταματούσε στο παρελθόν, ελεύθεροι να θυμηθούμε και να επιδιώξουμε το πάθος στη ζωή μας.

Άνοιγμα στην εξαιρετικότητα

Ο καθένας μας θα ήθελε να είναι εξαιρετικός: να έχει νόημα η ζωή του, να διαπρέπει σε τομείς σημαντικούς γι’ αυτόν, όπως η οικογένεια, η δουλειά, οι προσωπικές σχέσεις και το οικονομικό του μέλλον. Κάθε μέρα έχουμε την ευκαιρία είτε να ζούμε μια ζωή του τύπου «μεροδούλι μεροφάι» είτε να δημιουργήσουμε κάτι ανώτερο από αυτό που είμαστε και από όσα γνωρίζαμε έως τώρα.

Στη διάρκεια αυτής της αναζήτησης θα εστιάσουμε την προσοχή μας στους παράγοντες πραγματικής δύναμης, ακεραιότητας και σθένους σε όλους τους σημαντικούς τομείς της ζωής μας. Θα εξετάσουμε τις δυνατότητες που διαθέτουμε για να εκφράζουμε τον εαυτό μας πλήρως, να παραμερίζουμε τα κοινώς αποδεκτά, να αμφισβητούμε επίμονα τα δεδομένα, να είμαστε άνετοι, όποιες κι αν είναι οι περιστάσεις, και να σπάμε τα καλούπια.

Ταυτότητες

Καθώς μεγαλώνουμε, μαθαίνουμε για τον κόσμο και διαμορφώνουμε την προσωπικότητά μας  μέσω των εμπειριών μας, καλών και κακών. Με το πέρασμα των χρόνων, η αίσθηση του εαυτού μας –το ποιοι και τι είμαστε– παγιώνεται, γίνεται σταθερή. Γινόμαστε αδιάλλακτοι και λιγότερο ανοιχτοί στις εξωτερικές επιρροές.

Αυτό δεν είναι κακό φυσικά, άλλωστε το σθένος του χαρακτήρα είναι συχνά θαυμαστό. Όμως, έχουμε την τάση να σκληραίνουμε όλη μας την ύπαρξη, δεν το κάνουμε επιλεκτικά ή έστω συνειδητά. Αυτή η μη συνειδητή και μη επιλεκτική ακαμψία ευθύνεται για την έλλειψη δυνατοτήτων να γίνουμε αυτό που μπορούμε ή θα θέλαμε να είμαστε. Και είναι ολέθρια. Δεν βλέπουμε τους εαυτούς μας να σκληραίνουν και δεν  καταλαβαίνουμε πως αυτό μας περιορίζει σε κάθε τομέα της ζωής μας.

Τα παιδιά γίνονται ενήλικοι. Θέλουν να ξέρουν όσα οι ενήλικοι και θέλουν να φαίνεται ότι κάνουν ακόμα περισσότερα. Η αβεβαιότητα, λοιπόν, φαίνεται ως  κάτι μη σωστό. Το να λες ότι δεν ξέρεις ακούγεται λάθος και σε κάνει να νιώθεις άβολα. Έτσι θέλουμε να τα κατανοούμε όλα, νομίζοντας ότι αυτό είναι το μονοπάτι για την ευτυχία.

Ως συνέπεια, φτιάχνουμε γνώμες και μετά τις υπερασπίζουμε. Οι γνώμες αποκρυσταλλώνονται σε πιστεύω, τα οποία σπάνια επανεξετάζουμε, απλώς τα αποδεχόμαστε ως αλήθειες. Και έτσι καταλήγουμε τυφλοί. Ωριμάζουμε και φαίνεται ότι έχουμε αυτοπεποίθηση, αλλά η όρασή μας είναι περιορισμένη, βλέποντας μόνο σκιές της πραγματικότητας, αναλόγως με το πού στεκόμαστε.

Εδώ δεν εστιάζουμε τόσο στις λεπτομέρειες των κατασκευασμένων πραγματικοτήτων μας, όσο στην ανθρώπινη τάση μας να κατασκευάζουμε τέτοιες πραγματικότητες και μετά να ξεχνάμε πως εμείς οι ίδιοι τις κατασκευάσαμε. Αυτή η διευκρίνιση έχει ως αποτέλεσμα να καταλάβουμε ότι δεν χρειάζεται πλέον να ζούμε εγκλωβισμένοι μέσα σε ένα περιορισμένο πεδίο, και με αυτόν τον τρόπο κατακτούμε την πλήρη ελευθερία της προσωπικής μας έκφρασης.

Αντιμετωπίζοντας δυναμικά την κατάρρευση

Εδώ επεξεργαζόμαστε μια μεθοδολογία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της κατάρρευσης.  Μιλάμε συνήθως για κατάρρευση όταν αναφερόμαστε σε κάτι που κατά τη γνώμη μας «δεν θα έπρεπε να είναι έτσι όπως είναι» ή σε κάτι που μας εμποδίζει να καταφέρουμε αυτό που θέλουμε να καταφέρουμε.

Αντί να προσεγγίζουμε την κατάρρευση με αυτόν το γνώριμο τρόπο, εδώ πλέον την αντιλαμβανόμαστε ως ένα μονοπάτι, μια πραγματική μετάβαση στην εκπλήρωση κάποιας δυνατότητας.

Ως αποτέλεσμα, έχουμε την αυτοπεποίθηση να προχωρήσουμε πέρα από τα όρια ασφαλείας και να καλωσορίσουμε την κατάρρευση ως μια ευκαιρία να αναλάβουμε ηγετική δράση και να προσδοκούμε την εκπλήρωση.

Γύρνα πίσω στη σελίδα της Βιογραφικής Προπόνησης